Наконт беларускай мовы і этнацыду беларусаў раю да чытаньня кнігу Леаніда Сьмілавіцкага пра сталінскую цэнзуру ў пасьляваеннай БССР.
Ва ўводзінах да кнігі зроблены кароткі экскурс ў гісторыю цэнзуры.
Згаданы і маскоўскі цар Аляксей Міхайлавіч, і расейскі імпэратар Пётр І.
Лёгіку аўтара можна зразумець.
Ён дасьледуе панаваньне на беларускіх землях расейска-савецкай цэнзуры,
таму і дае ёй гістарычную «падсьветку», высьвятляе вытокі сталінскай цэнзуры.
Прачытаў на адным подыху, раю да чытанья!
Добавлено спустя 2 минуты 35 секунд
Пра памягчэньні:
Памякчэньне ў гэтым становішчы беларуская мова ведала вельмі даўно. Дасьледнік старабеларускае мовы Аркадзь Жураўскі вызначыў, што на пісьме адным зь першых пачаў паказваць гэтую рысу выдатны беларускі асьветнік Васіль Цяпінскі ў сваім перакладзе Эвангельля з царкоўнаславянскае мовы на беларускую (каля 1580 г.):
Васіль Цяпінскі
У радзе выпадкаў... ужыванне літары ь можна разглядаць як свядомае імкненне абазначыць асімілятыўную мяккасць зычных:
зьведенье, злосьть, масьть, радосьть, сьветъ, сьвиренъ, сьмерть, сьнегъ, тьвердосьть, часьть, есьли, есьть...
Добавлено спустя 1 минута 54 секунды
Напісаньне павінна быць па магчымасьці блізка да жывога вымаўленьня (…) Можна многа павыкідаць значкоў і дайсьці ўрэшце да кітайскай азбукі… Азбука і правапіс тады добрыя, калі яны па магчымасьці азначаюць кожныя гукі, ва ўсякім выпадку характэрныя з іх. А што нашы мяккія зычныя, асабліва сьвісьцячыя, гукі характэрныя, аб гэтым і гаварыць ня прыходзіцца. Зубныя з характэрным сьвістам беларускія гукі і зубныя з характэрным шыпеньнем польскія – наагул зьяўляюцца асаблівымі сярод падобных гукаў іншых славянскіх моваў. (…) Гэтыя-ж гукі часта азначаліся і ў нашых помніках і пры традыцыйнай [старабеларускай. – В.В.] ортографіі: третьтии, сьнегъ, зьверъ і г.д. Іншая рэч, як азначыць гэтыя мяккія зычныя на пісьме, – мяккім знакам, ці якім іншым знакам, але гэта ўжо галіна графікі (…).
Добавлено спустя 6 минут 4 секунды
Вельмі цікавы артыкул, вялікі дзякуй! Праблему вяртаньня мяккага знака шмат хто не разумее, бо не разумее ўвогуле, навошта народу ягоная родная мова. " У гены ўеўся сталін" - лепш не сказаць. Як казала мне адна з маіх цётак - дачка "ворага народу - польска-японскага шпіёна", якая ледзь ня ўсё жыцьцё жыла ў Менску, мела вышэйшую адукацыю, а размаўляць так і ня вывучылася ні па-беларуску, ні па-руску - МНЕ ФСЁ РАЎНО, НА КАКОМ ЙІЗЫКЕ ГАВАРЫЦЬ. А я ёй адказваў, ну калі вам усё роўна, дык размаўляйце на роднае мове, чаму не? У вас жа вельмі прыгожае беларускае вымаўленьне. Не, за 22 гады майго змаганьня зь ёй за беларушчыну, я атрымаў паразу.
Вяртаньне мяккага знака не такая дробязь, як падаецца некаторым
: 
