Беларуская мова (белорусский язык)

AutVit:

нармалізаваць слоўнікі беларускай мове на аснове трасянкі?)

А как определить что такое "трасянка"? Вот взял Тарашкевич сто лет назад и волюнтаристски сказал, что этот вариант, мол, мы будем считать литературной беларускай мовай, а всё, что отличается - то трасянка. А позднейшие исследователи и говорят, что, мол, Тарашкевич был неправ, и литературная беларуская мова - вот она, а у Тарашкевича - трасянка нейкая.

То есть формально всё понятно - трасянкой можно назвать всё, что отличается от литературного белорусского языка. Но в том-то и дело, что вас литературный белорусский язык не устраивает, и вы хотите вместо него использовать неформализованный вариант. Дело ваше, конечно, но считать себя однозначно правым в этом вопросе - это несколько самонадеянно.

WasserKocher, адхіленні ад літаратурнай нормы, якая склалася на аснове сярэдне-беларускай гаворкі. Нішто не мяшае вам у вуснай мове яго выкарыстоўваць, але гэта будзе бязграматна.
Давайце ўспамінаць, якія словы не ўвайшлі ў літаратурныя нормы рускай мовы, ну.
krum, ну дык адстойваеце, што беларускай мове не хапае слова белка )

Беларуская літаратурная мова сфармавалася ў 19 стагоддзі (атрымаўся разрыў з літаратурнай мовай і моўнай практыкай Вялікага княства Літоўскага), у грунце ляжалі народныя гоманы (затым адлюстраваныя ў друкаваных выданнях) І ЗУСІМ НЕ ГАРАДЗЕНСКІЯ, а цэнтральныя (яны праходзяць па дыяганалі ад Вільні праз Менск і да Гомеля) . Але ўсё ж была ўлучана велізарная колькасць нормаў Полацка-Смаленскіх (адмова ад дыфтонгаў).

Руская літаратурная мова фармавалася больш адміністрацыйным шляхам. І там дарэчы дагэтуль спрачаюцца пра аканне і оканне. Таму нашы дыялекталагічныя адрозненні не павінны нікога бянтэжыць (напрыклад у Полаччыне казалі рыка, ныга, там аканне аслаблялася перад націскной а).

=BY=SERG:

по крайней мере в новейшей истории.

У 1920-1930-я гг. БССРаўскі горад і савецкая ўлада размаўляла на беларускай мове (беларусізацыя). Яўрэі - на ідышы.

WasserKocher:

трасянкой можно назвать всё, что отличается от литературного белорусского языка

Трасянка - гэта вынік ("прадукт" уплыву рускай мовы на беларускую, а не дыялекталагічныя адрозненні. У Заходняй Беларусі была такая ж мешаніна толькі беларуска-польская, калі казалі правідловы ("правільны" ), вэдлуг ("паводле" ) і г.д.

krum:

AutVit, да я привёл могилёвскую область чисто условно. Но и вы не можете отвечать скопом за все места этой губернии, ведь явно где то же говорят и "белка".

Ну так у тым і пытанне, ці тое вынік уплыву рускай мовы ў пэрыяд уваходжання ў склад Расіі, ці дыялекталагічная асаблівасць.

AutVit, я тут никому ничего не доказываю, я показываю пальцем на очевидную для меня вещь, ваше дело либо это увидеть, либо зарыть голову в песок и продолжать бороться с белками и отстутствием мягкого знака. И дело не в том, насколько развита или нет беларуская мова. Дело в ее востребованности в обществе. Английский или французский не менее развиты чем русский, на них тоже написаны велкие произведения, но абсолютное большинство в Беларуси говорит именно на русском, а не на английском. Потому что русский востребован, а английский или французский - нет. И мова тоже не востребована.

=BY=SERG, я з імі не змагаюся, а расказваю сваім апанентам інфармацыю, якім чынам шло развіццё літаратурнай мовы.

=BY=SERG:

я показываю пальцем на очевидную для меня вещь

Я гэтую рэч, паўтаруся, бачу як і вы, і ўсе тут прысутныя. Аднак мая пазіцыя толькі ў тым, што руская мова ў памеры 95% у Беларусі - з'ява штучная і ненатуральная і з'явілася вынікам адукацыйна-грамадскіх захадаў розных улад.

AutVit:

з'ява штучная і ненатуральная і з'явілася вынікам адукацыйна-грамадскіх захадаў розных улад.

Ня будзе размаўляць беларус на роднай мове, калі ня будзе ўпэўнены ў існаванні незалежнай дзяржавы Беларусь, а не рэгіёну Расейскай Фэдэрацыі

=BY=SERG:

в Эстонии не забыли сыой язык?

Каротка: таму што там былі камуністы і наменклатуршчыкі, якія не знішчалі эстонскую мову і культуру. У Беларусі палітычная пасляваенная эліта (даваенную знішчылі ў 1937-1941) арыентавалася на ліквідацыю беларускай мовы пасля пабудовы камуністычнага грамадзтва

=BY=SERG, Я меў на ўвазе не нацыянальны рэгіён (Татарстан, Башкартастан, Чачэнія, Чукотка, Пермскі край) а ўласна рускі (як Наўгародская, Маскоўская вобласць).

У Татарстане патрыятычна настроенае кіраўніцтва рэспублікі. У 1991 улады рэспублікі абвясцілі пра дзяржаўны суверэнітэт і ўваходжанне ў СНД (ідэя асацыяванага членства ў РФ). У Канстытуцыі спачатку нават ня ўзгадвалася канстытуцыя Рас. Фэд. У Татарстане колькасць татарскіх школ, СМІ, тэлерадыё павялічваецца.

Як беларуская эліта абвяшчала ўласны суверэнітэт - як большасць камуністаў Вярхоўнага Савета не хацелі рабіць БССР незалежнай краінай - асобная дэтэктыўная гісторыя

=BY=SERG, Уся справа ў адпаведнай, я б гэта назваў, 150-ГАДОВАЙ "сацыяльнай інфраструктуры" (1863 - ?). Калі знізу даверху справа налева цягам жыцця беларуса суправаджаюць рускія інстытуты (СМІ, армія, адукацыя, культура, эканоміка, мэдыцына, сфэра ўлады і кіравання, грамадзкія арганізацыі), то магчымасць аўтаномнага існавання беларуса будзе вельмі вузкай. Ён будзе сябе адчуваць нават не партызанам, які прадстаўляе сілу, што выйграе, а вечным дысыдэнтам і сацыял-маргіналам. Таму, як мы помнім, ня толькі чалавек уплывае на грамаду, але і соцыюм на індывіда. Г.зн. мы маем падначаліцца абставінам, калі ня ў сілах іх зрушыць. Гэта звычайная навука, ніякай містыкі, што вот такія беларусы адны...

Дзякаваць Богу, цяпер моўная сытуацыя крыху палепшылася, у параўнанні з нулявымі, якія, як я думаў, ніколі ня кончацца. Мяне вельмі цешыць захапленне вышыванкамі, арнаментамі, узмацненне цікавасці беларусаў да гісторыка-культурнай спадчыны (з мадэрнісцкім падыходам). Гэты трэнд варта падтрымліваць і потым перакуліць сытуацыю ў сваю карысць. Верагодна, мы зразумелі, што без існавання мовы тытульнага насельніцтва існаванне незалежнай краіны папросту немагчымае.

Навукоўцы вызначылі тэрмін пераходу людзей на іншую мову. Ён складае прыкладна тры пакаленні. Да канца 1930-х гг. беларусы размаўлялі на беларускай мове. Русіфікацыя пачалася ў 1937-1938 гг. Мы самі помнім, што гэта быў за трэшовы перыяд. Таму зразумела чаму бізуном заганялі нас у гэты аднамоўны псеўдакамунізм рускі свет. Таксама пераход на белмову зойме тры пакаленні.

=BY=SERG, Пры савецкай уладзе татары размаўлялі на рускай мове і хадзілі ў расейскія школы. У канцы 1980-х гг. да ўлады ў Татарыі (Татарскай ССР) прыйшло нацыянальна арыентаванае кіраўніцтва (кланы). Аналягічна ў Беларусі - калі б не падзеі 1995-1996 гг., беларусы сёння размаўлялі на беларускай мове, прынамсі на ўзроўні Цэнтральнай Украіны.

Я магу гэта пацвердзіць тым, што я першыя чатыры клясы вучыўся ў беларускай школе - і калі я раскопваю свае лісты, мае подпісы на малюнках і ў фотаальбоме - усе зроблена на беларускай мове. Потым у канцы дзевяностых гг. - сярэдзіне нулявых усе школы наўкола майго бытавання перавялі на рускую мову. І адпаведна, беларускую мову я не вывучаў і не ўжываў. Цікавасць да яе прачнулася толькі ў 10-11 клясах, цікавасць была выклікана тым, што на наклееных на пад'ездзе ўлётках напісана было: Радзіма - альбо сЬмерць. Я зацікавіўся, чаму праз мяккі знак Тады нават на паседжаннях школьных старастаў БРСМ рабіў спавешчанні і справаздачы на беларускай мове, хаця мне пастаянна рабілі заўвагі: пісаць, весці... на рускай мове, а беларуская мова, яе ўжыванне апроч урокаў беларускай мовы і літаратуры - "эта бэнээфы".
Як я магу ўжываць беларускую мову ў час адукацыі ці работы - калі працэс на рускай мове. Як я магу пайсці да лекара і ўжываць беларускую - калі многія з іх не разумеюць, што такое ныркі, цягліцы, сківіца, залоза, судзінкі і г.д. Лекары ня кепскія - проста ў час адукацыі не атрымалі беларускай тэрміналёгіі.
Пра Ізраэль ня помню. Скажу толькі што яўрэі ў БССР, РСФСР і УССР (да вайны) ужывалі тры-чатыры мовы - іўрыт, ідыш і рускую (+-беларускую, украінскую). У СССР іўрыт нават папаў пад забарону ў 1931 г., а з ідыша пачалі выкараняць асобныя элементы іўрыта. У 1937-1953 гг. сам ідыш папаў пад забарону і быў практычна поўнасцю знішчаны, а ў краіне квітнеў антысемітызм.

=BY=SERG, І чаму?