Вандроўка вакол Беларусі

Даехаўшы да вёскі Асаўляны, я паспяхова праехаў патрэбны мне паварот (які ўяўляў сабою ідучы кудысьці ў кусты бакавы з'езд). Але паколькі навігатар зацята паказваў мне, што пракладзены мной маршрут сыходзіць у адным кірунку, а я еду ў іншы бок, то прыйшлося вярнуцца і прымусіць сябе паверыць ў тое, што дома за кампутарам мне было лепш бачна “зверху”. Праехаўшы некалькі дзясяткаў метраў у патрэбны бок, я заўважыў стаячы ў кустах вось такі вось крыж.

Звычайна такія крыжы ставяць на ўездах у вёску ці на важных скрыжаваннях, а гэты стаяў у кустах на абочыне нейкай дарожкі, якая сыходзіла углыб Ліпічанскай пушчы. Дарожка гэта, дарэчы, мела наступны выгляд.

Вопыт падказваў мне, што такія дарожкі часцяком паступова проста раствараюцца ў лесе ці ператвараюцца ў дарогі для лесавозаў з пабітымі і глыбокімі каляінамі з брудам і лужынамі. Мы, вядома ж, з іксёнышам і не такое праходзілі, і па танкавых дарогах на палігоне ездзілі. Але зараз я быў з грузам і мне жадалася больш прыгожых відаў і пейзажаў, а ніяк не суровых эндура выпрабаванняў. Аднак жа, назваўся груздом - лезь у кузаў. Я працягнуў свой шлях па вызначаным маршруце і быў рады ўбачыць, што дарожка гэта цалкам сабе нядрэнная і нікуды не знікае, а працягвае ісці сабе далей па досыць прыгожым лесе.

Міма такіх вось пакінутых хат.

Цяпер стала зразумела і размяшчэнне крыжа, бо тут раней знаходзілася вёска, і дарога, па якой я зараз ехаў, відавочна была больш ажыўленай. Удосталь надыхаўшыся чыстым лясным паветрам і праехаўшы праз чарговую пушчу (спачатку праз Налібоцкую, зараз праз Ліпічанскую, а наперадзе мяне яшчэ чакала і Белавежская), я выбраўся на асфальтавую дарожку, якая праходзіла праз вёску Пяскі. Тут мне атрымалася сфатаграфаваць адразу 2 прыгожых рэлігійных збудавання.
Праваслаўную царкву

і касцёл, пабудаваны ў 1918 годзе.

Раніца ўжо набліжалася да таго, каб перайсці ў дзень, а я жадаў паглядзець на крэйдавыя кар'еры і сфатаграфаваць іх пры яшчэ мяккім ранішнім святле, таму я зачахліў свой фотаапарат і рвануў да такога цікавага для мяне аб'екту. Свой маршрут я склаў так, каб пад'ехаць да кар'ераў зусім не па той дарозе, па якой да іх звычайна дабіраюцца розныя вясёлыя кампаніі, жадаючыя даць адпачынак сваім тленным целам. Неўзабаве я згарнуў на ідучую ўздоўж поля дарожку і пачаў набліжацца да ледзь бачных ўдалечыні земляных адвалаў. Беларусь - гэта раўнінная краіна, таму любыя перапады вышынь і няроўнасці ландшафту адразу прыцягваюць да сябе погляд.

Я зразумеў, што знаходжуся зусім побач ад вызначанай мэты, і на павышаных абаротах панёсся да гэтых адвалаў. Тут варта сказаць, што асаблівае задавальненне мне дастаўляла падарожнічаць у будныя дні, паколькі ў гэты час звычайна ўсё працуюць, і ніхто не думае пра адпачынак. Адпаведна, усе месцы, якія маюць якую-небудзь турыстычную значнасць ці каштоўнасць, досыць бязлюдныя, што дазваляе як фатаграфаваць іх з любых упадабаных пазіцый, так і спакойна залазіць усюды, дзе табе ўздумаецца і ціхамірна любавацца бачнымі толькі табе прыгажосцямі, без чыёй-небудзь прысутнасці.
Так і ў гэты раз, я пакінуў свайго іксёныша ў самага краю кар'ера ці нават дакладней будзе сказаць крэйдавага возера і прыняўся любавацца гэтай штучна створанай чалавечымі высілкамі прыгажосцю. Далейшыя свае каментары я пакіну пры сабе, а ўсім астатнім прапаную проста палюбавацца адздыманымі мною фатаграфіямі.

Зірнуўшы на гадзіннік, я зразумеў, што настаў час рухацца далей, бо я зібраўся сёння яшчэ дабрацца да Брэста і сустрэцца там са сваім таварышам па мотатэматыцы. Акуратна разгарнуўшы свой матацыкл, каб не зваліцца разам з ім са стромкага абрыву, я ўжо пачаў ад'язджаць ад возера, як мяне асяніла, што я наведаў усяго толькі адзін кар'ер, а зусім недалёка знаходзіцца цэлая серыя з 4 ці пяці падобных кар'ераў, якія як раз і з'яўляюцца асноўнымі наведвальнымі аб'ектамі. Узважыўшы ўсё за і супраць, я вырашыў, што будзе абсалютна неразумна прыязджаць у запланаваныя мною месцы проста "для галачкі". Удалечыні чулася грукатанне тэхнікі, і я накіраваў свайго вернага іксёныша туды. Неўзабаве я ўбачыў бесперапынна снуючыя туды-сюды БелАЗы, а таксама праехаў міма вёскі Калядзічы, якая была названа мною "белая вёска". Чым яна характэрная і чаму белая? Ды вы проста паглядзіце на наступныя фатаграфіі…

Як там жывуць людзі, я проста не разумею. На іх увесь час ляціць крэйдавы пыл з БелАЗаў, і я б нават не здзівіўся таму, што ўнутры гэтых хат таксама ўсё белае. Удосталь нагледзеўшыся на гэта бязладдзе, я пачаў шукаць пад'езды да кар'ераў. Як апынулася, усе яны былі засыпаны і завалены так, каб туды немагчыма было праехаць на аўтамабілі. Але то аўтамабілі, а мне з іксенышам любыя перашкоды не перашкоды, так што бадзёра ўзбіраючыся на завалы, праязджаючы палямі і сцяжынкамі, я заехаў усюды, куды жадаў, доказам чаму служыць наступная серыя фатаграфій з розных кар'ераў.

А зараз увага, віктарына, у якіх з наступных гарадоў мне давялося пабываць (але не спадзявайцеся, прызоў не будзе)?

У цэлым, магу сказаць, што больш за ўсё мне спадабалася на першым кар'еры, бо ва ўсіх астатніх адчувалася празмерная прысутнасць чалавека, прычым, далёка не самых лепшых яго прадстаўнікоў. Я проста не здымаў усе кучы смецця, якія валяліся там паўсюль, каб не псаваць потым ні сабе ні вам тыя выдатныя ўражанні, якія заставаліся ў мяне ад кожнага дня маёй вандроўукі.
Як я ўжо пісаў вышэй, у гэты дзень я павінен быў дабрацца да Брэста, аднак па шляху туды мяне чакала яшчэ вельмі шмат розных цікавых месцаў, першым з якіх з'яўляўся камандны пункт краін Варшаўскай дамовы. Усяго ў СССР будавалася 3 такіх пункта, ніводны з якіх, дарэчы, так і не паспелі дабудаваць. Гатоўнасць беларускага пункта на момант распаду СССР складала каля 90%. Аднак пра яго крыху ніжэй, а пакуль скажу, што да гэтага аб'екта, які размяшчаецца ў лясным масіве, вядзе вось такая вось дарожка

З якой адкрываюцца вось такія вось віды

Сам камандны пункт уяўляў сабою дзве цыліндрычных шахты дыяметрам 32 метра, якія зыходзілі пад зямлю на глыбіню 11 паверхаў і злучаліся паміж сабой праходамі на розных узроўнях. Адна шахта прызначалася непасрэдна для галоўных памяшканняў каманднага пункта, адкуль бы падчас вайны вялося кіраванне войскамі краін Варшаўскай дамовы, а другая шахта прызначалася для службовых памяшканняў і абслуговага персанала. Пасля развалу СССР сродкаў на дабудоўку гэтага КП не было, роўна як і на належную кансервацыю. Усё каштоўнае абсталяванне было паволі раскрадзена і цікавасць уяўлялі толькі самі шахты, спускацца ў якія я адзін не збіраўся, а жадаў толькі зверху агледзець гэтае збудаванне. Аднак жа, калі я дабраўся туды, то ўбачыў толькі два ўжо паспелых зарасці расліннасцю земляных узгорка. Відавочна, было вырашана, каб не марнаваць сродкі на ахову гэтага аб'екта, які ўяўляў сабой падвышаную небяспеку для жыцця ўсіх ахвотнікаў туды залезці, проста засыпаць яго зямлёй, што і было паспяхова зроблена.

У якасці пацверджання наяўнасці ў гэтым месцы раней нейкага аб'екта служаць толькі бетонныя палі і падмуркі, ды рэйкі, якія тырчаць з зямлі.

Ну і добра, затое гэта месца ўжо ніколі не стане эпіцэнтрам магчымага ядзернага ўдару. І да, залазіць у такія месцы на спартачы ці чоперы я б не раіў З невялікімі прабуксоўкамі я выбраўся адтуль і прабіраўся далей па лесе, пакуль ізноў не выехаў на вось такія вось адкрытыя абшары.

Наперадзе мяне чакала Белавежская пушча, і я ляцеў да яе з нейкімі дагэтуль невядомымі мне хвалюючымі адчуваннямі. Жадаю сказаць, што вакол пушчы пабудавана вельмі добрая і прыгожая аб'язная дарога, па якой будзе вельмі прыемна праехаць не толькі на матацыкле, але і на машыне. Інтэнсіўнасць руху па ёй вельмі малая, што дазваляе ў поўнай меры атрымліваць асалоду ад мясцовых краявідаў. А пакуль я імчаўся наперад у чаканні таго, калі, нарэшце, перада мной паўстане гэты цудоўны і так выдатна апеты нашымі Песнярамі лясны масіў. Я добра запомніў гэты момант, калі перада мной удалечыні, нібы міраж, паўстала яшчэ не спазнаная мной (бо я тут ніколі раней не быў) Белавежская пушча.
На наступнай фатаграфіі яна ледзь бачна тонкай палоскай паміж полем і высокім дрэвам справа ад дарогі.

Толькі дальнабойная оптыка фотаапарата дазволіла больш выразна адрозніць яе абрысы з таго месца.

Я набліжаўся да яе, хвалююча білася сэрца, а ў вушах у мяне не перастаючы гучаў матыў і словы ўсім вядомай і ўжо згаданай вышэй песні. Ды што там казаць, нават абрысы некаторых дрэў (а я засняў толькі адно з іх) казалі пра блізкасць пушчы і нагадвалі сабой самых грозных яе насельнікаў.

Аб'язная дарога, як я ўжо казаў, вельмі добрая, але я не быў бы сабой, калі б не праклаў свой маршрут непасрэдна праз пушчу. У сувязі з гэтым я вырашыў прадбачліва спыніцца на адной з адмыслова ўладкаваных для гэтага пляцовак на краю пушчы, каб перакусіць і правесці агляд тэхнікі.

Як апынулася, я зрабіў гэта зусім нездарма, бо стан маіх торбаў, якія атрымалі розныя пашкоджанні, патрабаваў прыняцця тэрміновых мер, асабліва ў свеце будучай паездкі праз пушчу. Пра тэхнічны бок свайго вандравання я, мабыць, распавяду асобна, а пакуль толькі скажу, што праблемы былі паспяхова ліквідаваны, што часткова відаць на наступных фатаграфіях.

Справа зроблена. Праблемы вырашаны. Самы час, каб падмацавацца перад далейшай дарогай, што і было зроблена мною з найвялікім задавальненнем. Я сядзеў на краю пушчы, вакол мяне шумеў лес, спявалі птушкі, вясёлае ціўканне якіх толькі зрэдку перарывалася падарожным транспартам, які праязджаў міма маёй стаянкі. Аднак маё нецярпенне хутчэй апынуцца непасрэдна ў самай Белавежскай пушчы гнала мяне наперад.
З некаторым заміраннем сэрца я набліжаўся да з'езду з аб'язной дарогі, рыхтуючыся кінуць сябе ў абдымкі гэтага ўнікальнага ляснога масіва, які з'яўляецца найболей буйнай рэшткай рэліктавага першабытнага лесу, які рос у дагістарычныя часы на тэрыторыі Еўропы.
Што вам сказаць… Мне складана апісаць словамі свае эмоцыі. Пушча ветліва сустрэла мяне выдатнай грунтавай лясной дарогай, па якой можна без праблем праехацца і на аўтамабілі.

Я ехаў па ёй, употай жадаючы ўбачыць дзе-небудзь між дрэў каго-небудзь з яе жыхароў. Злева ад мяне бесперапынна цягнулася сеткаватая загарода, і я ўсё губляўся ў здагадках, каго яна абараняе, нас ад звяроў ці ўсёткі звяроў ад нас.

Праз нейкі час загарода сышла ў бок, а я ўбачыў наперадзе цікавую арку, утвораную галінамі дрэў, якія схіліліся над дарогай, нібы парадныя ўязныя вароты для ўсіх падарожнікаў, што пажадалі не проста праехацца па краі пушчы, а сапраўды завітаць да яе ў госці ў надзеі прыадчыніць для сябе таямніцы гэтага велічнага запаведнага лесу.

Такога роду дарога працягвалася да вёскі Ясень і, магчыма, працягвалася і далей, калі павярнуць на скрыжаванні направа, але мой шлях ляжаў лявей. Не знойдучы там ніякіх камянёў з указаннямі пра тое, што я знайду ці страчу, калі пайду ў той ці іншы бок, я павярнуў налева і вельмі хутка акунуўся ў досыць глыбокія пяскі. Так, я чакаў сутыкнуцца ў пушчы з цяжкапраходнымі дарожкамі, якія зарастаюць зараснікамі, але ніяк не меркаваў патрапіць на пяшчанае ралі. Паколькі большая частка маёй увагі пераключылася на пераадоленне гэтых самых пяскоў, то я іх і не сфатаграфаваў. Затое фотаапарат я дастаў тады, калі пад'ехаў да вялікага абнесенага сеткай поля ці загону, які я не чакаў тут убачыць.

На полі віднелася драўляная канструкцыя ў выглядзе нейкай вартоўні.

Колькі я ні імкнуўся, але ніякіх звяроў ці, на благі канец, бабы-ягі я ўбачыць не змог. Аднак мне ўспомнілася знакамітая "Песня пра зубра" Міколы Гусоўскага і наступныя яе радкі:
«Вось і прыйшлі мы. Цяпер уявіце паляну.
Зубр на паляне стаіць нерухомы, як быццам
Роздуму поўны над светам і зменлівым лёсам.
Будзем спяваць аб адным, хоць у вершах часамі
Можна сустрэць і чароды аднолькавай масці.
Я не займу чараду, бо ні ўмельства, ні часу,
Мабыць, не хопіць. А гэты магутны асілак
Проста ў мяне на вачах, не заўважыўшы пасткі,
Мірна прайшоў праз прагонак і ў пасынак трапіў.
Варта — прагон на засоў,— і пайшло паляванне!
Стрэламі ўтыканы ў скабы і ў грыву, як пер’ем,
Зубр вокамгненна рвануўся ў гушчар, а з засады
Коп’і і пікі шыбнулі лаўцы, і ўпілася
Сталлю булатнай у цела звярынае зброя.
Ён страсянуўся — не строе, і на ўсю сваю пашчу
Сіпла рыкнуў, закружыўся, падскочыў — і ходу.
Коннікі ўслед, напярэймы. Што робіцца ў пушчы:
Галас і тупат, здаецца, да зор далятаюць!»
Пастаяўшы яшчэ некаторы час, употай жадаючы ўбачыць дзе-небудзь удалечыні гэтага магутнага гаспадара пушчы, я завёў свайго іксёныша і, едучы ўздоўж поля, не спяшаючыся любаваўся гэтым дзівосным кавалачкам сваёй роднай краіны. Маё любаванне было перапынена нечакана ўзніклай перад мной гразевай лужай.

Аднак, навошта тады яшчэ патрэбны эндура. Я без асаблівых прыгод пераадолеў гэты ўчастак і, ацаніўшы паднесеную мне пушчай неспадзеўку, рушыў далей. Мой шлях пралягаў праз найпрыгожыя і сапраўды дзікія мясціны.

Я праязджаў міма пакінутых вёсак.

Час ад часу трапляліся вось такія зарастаючыя травой участкі.

Да таго ж мне давялося паблукаць па пушчы без усякіх дарог. На адном са скрыжаванняў мой навігатар паказаў (нагадаю, што я ехаў па самастойна пракладзенаму трэку), што неабходна ўзяць правей, на сцежку, якая адразу здалася мне падазронай. Праз нейкі час яна ператварылася ў куп'істую сцяжынку, каб затым перайсці ў натуральныя зараснікі. Некаторы час я яшчэ спрабаваў аб'ехаць гэты ўчастак па азімуту, аднак неўзабаве пакінуў гэту задуму і вырашыў прарывацца ў накірунку да той дарогі, па якой ехаў першапачаткова. Прарывацца - гэта не значыць прарабіць зваротны шлях да скрыжавання, гэта значыць ехаць перпендыкулярна да меркаванай лініі дарогі, непасрэдна праз лес, аб'язджаючы самыя густыя месцы. А вось уласна і дарога, да якой я так імкнуўся.

Яна ў выніку павярнула ў патрэбны мне бок. Я супакоіўся і працягваў свой шлях датуль, пакуль не пачуў нейкія дзіўныя гукі ў раёне ланцуга, якія прымусілі мяне спыніцца для агляду.

Агляд не выявіў ніякіх пашкоджанняў. Напэўна, да нейкіх рухомых частак пачаў дакранацца лісцік ці галінка, якія затым выпалі. Затое я быў здзіўлены, убачыўшы, што зрабіўшы змушаны прыпынак, я апынуўся акурат побач са стаячым пасярод пушчы крыжом, які адразу і не заўважыў.

Стала трошкі жудасна, я агледзеўся і ўбачыў ужо практычна цалкам зарослыя расліннасцю рэшткі чарговай вёскі. Не стаўшы больш спакушаць лёс, я накіраваў свайго іксёныша далей, насустрач чарговым участкам з глыбокім пяском, якія змяніліся затым хвалепадобным адрэзкам. Улегцы я б выдатна пракаціўся тут, гуляючы падвескай (мне вельмі падабаюцца такія хвалістыя дарожкі, па якіх на хуткасці можна плыць як па хвалях), аднак цяпер мне прыйшлося суцішыць свой запал. Тым не менш, праз некаторы час я пачуў нейкі аднакратны металічны грук і, пасля пары секунд роздумаў, вырашыў такі спыніцца. Як апынулася, зусім нездарма. Збеглы агляд выявіў адсутнасць мантыроўкі, якую я паспяхова знайшоў, прагуляўшыся энную колькасць метраў назад.
І тут я зразумеў, што наколькі гасцінна сустракала мяне Белавежская пушча, настолькі ж яна не жадала адпускаць мяне, бо я такі малы час пабыў у яе ў гасцях. Яна збівала мяне са шляху, прымушаючы віхляць па яе валадарствах, адцягвала староннімі гукамі, спыняючы ў цікавых месцаў, спрабавала затрымаць мяне пяскамі і, нарэшце, разумеючы, што я ўсё ж увільваю ад яе, вырашыла забраць у мяне сабе на памяць мантыроўку.
Я ўжо практычна выбраўся з пушчы і быў, напэўна, у нейкім дзясятку кіламетраў ад Камянца, калі надвор'е пачало рэзка псавацца і пайшоў дождж. Не, ён не быў праліўным, гэта пушча плакала, засмуціўшыся, што я гэтак нядоўга пабыў яе госцем і ўжо пакідаю яе. Трэба сказаць, што мне настолькі спадабалася ў Белавежскай пушчы, што я туды абавязкова вярнуся, можа хіба што толькі ў спробе выведаць якую-небудзь іншую яе частку.
А зараз жа мяне чакала наперадзе Камянецкая вежа, унікальны помнік архітэктуры і абарончага дойлідства другой паловы XIII стагоддзя.

Гэты будынак быў пабудаваны па загадзе валынскага князя Ўладзіміра Васільковіча ў перыяд з 1276 па 1288 год і меў выключна абарончае значэнне. Нават зараз на фоне шэрага дажджлівага неба глядзелася вежа вельмі грозна.

Аднак унутр я патрапіць не змог. Ці то не паспеў па часе, ці то яна ў той дзень наогул была зачынена.

Сфатаграфаваўшы драўляныя статуі перад Камянецкай вежей, я зноў рушыў у шлях, да адной з важных мэтавых кропак майго маршрута.

Я ўжо выехаў за Камянец, калі ўбачыў удалечыні ў прамянях сонца, якія прабіваліся скрозь хмары, царкву сіняга колеру, якая на фоне ідучага за ёй дажджом глядзелася вельмі прыгожа. А раз прыгожа, значыць гэта трэба засняць.

Паколькі ніякай жыўнасці ў Белавежскай пушчы мне не сустрэлася, то па дарозе ў адным невялікім азярцы быў сфатаграфаваны лебедзь.

Ух, пасля гэтулькіх падзей зараз можна было проста імчаць наперад у кірунку да так названай мной Заходняй кропцы. Варта растлумачыць, што ў рамках сваёй вандроўкі я задумаў наведаць 4 самыя крайнія геаграфічныя кропкі сваёй краіны. Першая з іх - Заходняя - знаходзілася адносна недалёка ад Брэста на мяжы з Польшчай.
Вельмі хутка я ўбачыў знак, які папярэджваў мяне пра тое, што я заязджаю ў памежную зону. Пошліну, якая дае мне права там знаходзіцца, я аплаціў, але губляць час на прад'яўленне дакументаў не хацелася, таму я спадзяваўся праскочыць да прамежкавага пункта майго прызначэння без лішніх прыпынкаў. Уласна, гэта мне атрымалася.
Я прыпаркаваў свайго іксёныша ў вялікага дрэва на краю поля. Калі глядзець па кірунку лявей дрэва, то там бачны лес, за якім знаходзіцца Польшча.

Вось фатаграфія з таго ж месца, але з іншага ракурсу. На ёй відаць наша беларускае поле і змешчаная за ім вёска Крынкі, а кірунак погляду накіраваны ўглыбіню беларускай тэрыторыі.

Дарэчы, вось, хутчэй за ўсё, адна з самых заходніх хат нашай краіны. З гэтага пункта гледжання жыхары гэтай хаты, ды і ўсёй вёскі ў цэлым, больш за ўсё еўрапейцы з беларусаў чым хтосьці іншы

Ну і вось, нарэшце, я ў сваёй ужо не раз згаданай "Заходняй кропцы".

Я стаю на полі, за якім віднеецца лес, у якім знаходзіцца кантрольна-следавая паласа і мяжа. Усё. Падбірацца туды бліжэй я не вырашыўся, ды і ў гэтым не было вялікага сэнсу. Удыхнуўшы ў сябе ледзь адрозны водар Еўрапейскага саюза, я паспяшаўся з'ехаць адтуль, пакуль мяне яшчэ не прынялі за шпіёна, тым больш што мяне ўжо чакаў мой таварыш з Брэста, каб трохі праехацца са мной і крыху паказаць мясцовыя выбітнасці. Крыху толькі таму, што час у мяне быў абмежаваны, ды і ў рамках свайго вандравання мяне не цікавілі нашы буйныя гарады, у шматлікіх з якіх я і так бываў (але ж вось у Брэсце не) і ў якія заўсёды можна спакойна прыехаць на машыне ці ў рамках асобнага выезду.
Віктар (мой таварыш з Брэста) сустрэў мяне з веданнем справы. Ледзь я толькі паспеў заглушыць свой матор і прывітацца, як ён тут жа прапанаваў мне выпіць шкляначку гранатавага соку. "Бо ў дарозе звычайна сушыць", - сказаў ён. Тут мне і напраўду чамусьці захацелася піць, таму адмаўляцца я не стаў. У дадатак таксама быў прапанаваны шакалад "для папаўнення энергетычных выдаткаў".
Сама сустрэча адбылася ў нас у вёсцы Вялікія Матыкалы, а ледзь мы паспелі ад'ехаць у бок Малых Матыкал, як тут жа згарнулі ў бок першай выбітнасці ў выглядзе старажытнай польскай дарогі (ну як старажытнай, дакладней проста старой, першая траціна ХХ стагоддзя), пад якой быццам знаходзіцца дарога екацярынінскіх часоў (а гэта ўжо падобна на старажытнасць).

Пакуль я ставіў штатыў, на дарогу выйшлі козы, якія вырашылі арганічна ўпісацца ў мясцовы пейзаж. Прагнаўшы іх адтуль, мы самі занялі цэнтральнае месца ў кадры.

Далей мяне чакала невялікая мотаэкскурсія па Брэсце, сумешчаная з праездам праз горад у мэтах дабрацца да ляснога масіва, дзе б я мог заначаваць. Ніякіх гасцініц. Гэта вам не еўрапейскае турнэ для дзяўчын. Усё па сур'ёзнаму
Таму на наступных фатаграфіях не будзе нейкіх адмысловых вынаходстваў ці малавядомых месцаў. Толькі тое, што атрымалася злавіць у аб'ектыў, як той казаў, на лёце.
Вось фатаграфія аднаго з дотаў.

Далей серыя фатаграфій ужо практычна ўсім вядомых месцаў на тэрыторыі Брэсцкай крэпасці.
Галоўны манумент

Цытадэль

Свята-Мікалаеўскі сабор

Безумоўна, сюды я таксама абавязкова вярнуся, каб як след і не спяшаючыся пазнаёміцца з гэтым цікавым горадам. А тым часам, мы яшчэ толкам не выбраліся з Брэста, як ужо сцямнела. Начны прахват па гарадскіх і прыгарадных магістралях (а то я ў сваіх пушчах ужо прызабыў, што гэта такое) вывеў нас да лесу, аднак то тут, то там мы ўвесь час натыкаліся на машыны, якія схаваліся ў розных таемных мястэчках. З гэтага пункта гледжання Брэст запомніўся мне як горад кахання
Нарэшце, калі вялікага жадання насіцца па ўсякіх зарасніках уначы ўжо не было, я знайшоў з'езд з дарогі, які досыць хутка абрываўся пажарнай паласой, праехаўшы ўздоўж якой і было вырашана ставіць намёт. Мне здавалася, што тут мяне турбаваць не будуць (фота зняты наступнай раніцай).

Аднак я памыляўся. Пасля, калі я ўжо быў у намёце, у гэты з'езд хтосьці жадаў заехаць, але ці то ўбачыўшы пажарную паласу, ці то мой намёт, рэціраваўся назад. Другога ж таварыша на аўто нічога не спыніла, і бадзёра падмінаючы кусты, якія растуць па баках пажарнай паласы, ён праламаўся па ёй кудысьці ў начную імгу.
Ужо лежучы ў намёце, як след павячэраўшы і выпіўшы кавы, я ляжаў, пракручваючы ў сябе ў галаве ўсе падзеі мінулага дня. У мяне было адчуванне, што сёння я сапраўды выйшаў на свой маршрут. Гэта, напэўна, можна параўнаць з далёкім палётам на самалёце. Вось ён адарваўся ад узлётнай паласы і, у прынцыпе, ужо ляціць, але асноўная фаза палёту пачынаецца толькі пасля поўнага набору вышыні, калі будзе дасягнуты адпаведны эшалон. Так і да мяне прыходзіла ўсведамленне таго, што скончыўся толькі другі дзень майго вандравання, што я толькі сёння выехаў да мяжы, што ўсё яшчэ толькі пачынаецца, і хто ведае, якія яшчэ прыгоды чакаюць мяне наперадзе…

Ніякага запаснога абутку я з сабой не браў, а апранаць волкія і вільготныя боты не хацелася. Трохі падумаўшы, я бадзёра ступіў у ранішнюю расу басанож. Праз пару хвілін, абвыкшы, бо на двары ўжо стаяў верасень і раннія гадзіны былі зусім не летнімі, я бадзёра крочыў па траве, збіраючы галінкі і сукі для вогнішча. Напэўна, кожны з нас у дзяцінстве бегаў у вёсцы ў бабулі з дзядулем басанож і памятае гэтыя прыемныя і класныя адчуванні.
Зрабіўшы вогнішча і паставіўшы свае боты на прасушку, я заняўся складваннем намёта, які звычайна за ноч паспявалі абжыць павукі. Але ў гэты раз гэта было прама нейкае нашэсце. Стаміўшыся змахваць іх, я вырашыў зрабіць пару здымкаў.

Пакуль я важдаўся з павукамі і займаўся сваімі побытавымі пытаннямі, мой абутак прасох. Паснедаўшы, я зноў быў гатовы да прыгод. Сабраўшы і замацаваўшы па ўжо адпрацаванай працэдуры свой багаж, я крануўся ў шлях.
Мінулым днём я зусім трохі не даехаў да трасы М10, таму ўжо праз нейкі дзясятак хвілін я быў на гэтай беларускай аўтамагістралі, якая перасякае ўсё наша Палессе з усходу на захад (ну ці наадварот).

Што, выглядае як звычайная дарога раённага значэння? Можа быць. Аднак ёй прысвоены індэкс М, і яна мае статус рэспубліканскай. Але ехаць па ёй доўга мне б вельмі хутка надакучыла. Яна прамая і вельмі мала віхляе. Па ёй я б лепш праехаўся на чопперы. Аднак у гэтым выпадку дарога з'яўлялася толькі сродкам для дасягнення мэты, у ролі якой выступаў унікальны беларускі геалагічны аб'ект - Мікашэвіцкі гранітны кар'ер (найбуйнейшы на тэрыторыі былога СССР). Але пра ўнікальнасць гэтага кар'ера крыху пазней, а пакуль я распавяду пра тое, якім чынам мне атрымалася туды прабрацца.
Разумеючы, што гэта вытворчы і вельмі небяспечны аб'ект, я яшчэ перад выездам пазначыў сабе на карце некалькі варыянтаў пад'езда да кар'ера, спадзяючыся, што хоць бы з адным з іх мне пашанцуе.
Спачатку я згарнуў з трасы ў кірунку да драбнільна-сартавальнага заводу, які знаходзіцца побач з кар'ерам і дзе ажыццяўляецца перапрацоўка здабытай на кар'еры пароды. Па дарозе бадзёра снавалі сюды-туды МАЗы, і я быў упэўнены, што знаходжуся на верным шляху. Заўважыўшы на абочыне группу гэтых самых МАЗаў, я накіраваў свайго іксёныша туды, спадзяючыся пагутарыць з кіроўцамі і распытаць іх падрабязней пра кар'ер. Аднак мае чаканні не апраўдаліся, бо гэтыя кіроўцы займаліся толькі перавозкай ужо гатовай прадукцыі (друзу) з заводу і на кар'ер рэйсаў не здзяйснялі.
Вырашыўшы не адступаць, я паехаў непасрэдна на прапускны пункт да кар'ера. Аднак там, як я і меркаваў, праехаць далей мне не дазволілі, заявіўшы, што пытанні наведвання кар'ера павінны ўзгадняцца з кіраўніцтвам. Лішні раз пераканаўшыся, што па асноўных трасах пад'езд да кар'ера мне замоўлены, я ўвёў у дзеянне план Б, разлічаны на тое, што кар'ер займае велізарную плошчу і надзейную ахову па ўсім яго перыметры не выставіш. Адпаведна, я прыступіў да пошукаў вакольнай дарожкі ці сцяжынкі, якая вывела б мяне да мэты. Перад гэтым для большай бяспекі я прадбачліва пераканаўся на прапускным пункце, што сёння не выбухны дзень.
Зрахаваўшыся з картай, я вельмі хутка з'ехаў на адну з такіх дарожак і паехаў па ёй, пакуль мой шлях не быў перагароджаны зараснікамі і вось такой вось пяшчанай сцяной (адвалам).

У гэтых зарасніках на ўсю моц працаваў экскаватар. Я заглушыў свой матор і агледзеўся. Экскаватар таксама спыніў сваю працу, і праз нейкі час з кустоў насустрач мне выйшаў нейкі чалавек.
Гэтым чалавекам апынуўся Іван, які прыняў мяне за лесніка (у іх перыядычна адбываюцца апоўзні на пяшчаных адвалах, якія ламаюць навакольныя дрэвы, і па гэтай нагодзе ў іх ідуць драчкі паміж кар'ерам і лясніцтвам). Ён і паказаў мне кар'ер, балазе я прыехаў туды як раз падчас яго абедзеннага перапынку.
Дастаткова толькі падняцца на адвал, прайсці трошкі, і перад вамі адкрываецца найпышная карціна. Зараз я вам яе пакажу. Кар'ер, ён там, бачыце?

Яго глыбіня перавышае 130 метраў (ніжняя кропка кар'ера ўжо цяпер знаходзіцца ніжэй узроўня мора). Распрацоўка кар'ера плануецца аж да 2050 года. Яго глыбіня да гэтага часу павінна скласці ўжо больш за 200 метраў. Пасля завяршэння ўсіх прац кар'ер будзе затоплены, і на яго месцы ўтворыцца ўнікальнае і вельмі чыстае возера (бо дно ў яго будзе каменнае).
Вось ён увесь, цалкам.

На папярэдняй фатаграфіі ў правай верхняй частцы кадра бачная дарога, яна вядзе на драбнільна-сартавальны завод.

Там, за лесам, удалечыні бачныя яго трубы. Калі ж казаць пра сам кар'ер, то калі я прыехаў, асноўныя працы вяліся ва ўсходняй яго частцы (на фота злева).

Відаць, што ў кар'еры стаяць свідравыя ўсталёўкі, з дапамогай якіх закладваюцца зарады. Пароду падрываюць, а затым грузяць экскаватарамі на БелАЗы і вязуць на завод. Абсталяванне выглядае зусім цацачным. Мабыць, варта злёгку наблізіць.

На наступнай фатаграфіі лепш бачныя новыя пяшчаныя адвалы.

А вось і фатаграфія аднаго з БелАЗаў на фоне пластоў пароды. Маштабы дзівяць, асабліва калі супаставіць памеры БелАЗа на гэтай фатаграфіі з агульнымі памерамі кар'ера.

Дарэчы, заработная плата работнікаў, якія працуюць непасрэдна ў кар'еры, адна з самых высокіх на ўсім прадпрыемстве, а за шкоднасць выдаецца малако. Але гэта і не дзіўна, улічваючы тое, што ў самым кар'еры некалькі падвышаны радыяцыйны фон. Вось яго ніжняя частка. Ну і пылішча там стаіць.

Мабыць, варта развітацца з кар'ерам. Да таго ж абедзенны перапынак у майго нечаканага экскурсавода падыходзіў да канца. Яго фатаграфію я вырашыў не паказваць, а таксама не скажу, ці на самой справе яго клічуць Іван, а то ці мала, раптам гэты матэрыял прачытае хто-небудзь з яго кіраўніцтва. Не жадаю, каб у яго былі непрыемнасці з-за мяне. Проста падзякую тут гэтага чалавека за экскурсію і найсмачнейшую лісцяную гарбату, якой ён пачаставаў мяне напрыканцы.
Я зноў выбраўся на трасу М10, дзе праз некалькі хвілін спыніўся, каб развітацца з Брэсцкай вобласцю, уяўна пракруціўшы ў сябе ў галаве ўсе тыя месцы, дзе мне атрымалася пабываць.

Але часу на сентыментальнасці не было. Наперадзе мяне чакаў Тураў, адзін з нашых найстаражытных беларускіх гарадоў. Але па дарозе туды я паспеў уладкаваць сабе лёгкі перакус на баркасе.

А таксама сфатаграфаваў коніка ў чаканні вадапою ці паглынання яблыкаў (яшчэ варыянты, што ў вядры?).

Хоць можа і не ў чаканні - конік адвярнуўся.

Праехаў уздоўж багны (ну гэта ж усёткі Палессе, як-ніяк)

А таксама зрабіў невялікі прыпынак у ракі Скрыпіца.

Яна прыгожа разліваецца па правы бок ад маста па ходу майго руху.

Варта прыгледзецца крыху лепей, і на наступнай фатаграфіі можна ўбачыць сямейства белых лебедзяў.

Вось вам і перавага наяўнасці фотаапарата з добрым аптычным зумам. Можна шмат чаго наблізіць і добра разгледзець. На справе апынулася, што далёка не ўсе лебедзі белыя.

А затым надышла чарга Прыпяці. Пры перасячэнні гэтай ракі мне адкрыліся такія выдатныя краявіды, што я вырашыў з'ехаць з дарогі і выехаць непасрэдна да саміх берагоў. Палюбавацца прыгажосцямі з маста не атрымалася, бо ішоў рамонт, палову маста перакрылі, і інтэнсіўнасць руху не дазваляла зрабіць прыпынак. Аднак, перш чым выехаць, нарэшце, да берага, мне прыйшлося пераадолець вось такі вось пяшчаны ўчастак.

Яшчэ пара купін, ямак, грудкоў і паваротаў - і я, нарэшце, на беразе.

Будны дзень, працоўны час, верасень месяц, вакол нікога няма, толькі я і Прыпяць. Не, усё ж ёсць. На папярэдняй фатаграфіі відаць, што ўдалечыні хтосьці рыбачыць. Ну-ка паглядзім, хто гэта?

Рыбак вельмі захоплены сваім працэсам, не трэба яго турбаваць. Лепш звярнуць свой позірк на раку. Яна велічная і прыгожая.

Калі паглядзець у іншы бок, то бачны мост, па якім я сюды прыехаў.

З іншага ракурсу відаць, што мост не такі і маленькі.

Мабыць, гэта папулярнае месца адпачынку ў мясцовых жыхароў. Тут хораша, прадугледжаны драўляныя сметнікі, а берагі ракі абсыпаны шматлікімі пяшчанымі пляжыкамі.

Трэба сказаць, што надвор'е ў той момант стаяла найвыдатнейшае. Было цяпло і я б нават сказаў горача. Ну як жа тут не выкупацца. Я выбраў сабе пяшчаны пляжык, ліха скінуў з сябе ўсю адзежу і палез купацца галышом у Прыпяці. Вось прама ў гэтым месцы.

Калі я вылез на бераг, то, на здзіўленне, мне не было холадна. Увогуле, гэта было ачмуральна, незабыўныя ўражанні.
Прабыўшы там яшчэ некаторы час, я ўсё ж рушыў на Тураў. На ўездзе ў горад маю ўвагу прыцягнулі сінія слупкі, якія аддзялялі праезную частку ад абочыны.

Напэўна, гэта нейкае мясцовае новаўвядзенне, бо нідзе больш я такога не бачыў. І варта прызнаць, што мне гэта рашэнне спадабалася, бо мэтанакіравана з'ехаць на абочыну не замінае і ў той жа час абараняе людзей, якія могуць там знаходзіцца, ад выпадковага наезду якім-небудзь няўважлівым ці нецвярозым кіроўцам, асабліва ў цёмны час сутак.
Але слупкі слупкамі, але ж ехаў я ў Тураў не дзеля іх. Першым чынам, я жадаў наведаць старажытнае гарадзішча. Вось як яно выглядала ў старажытнасці.

А вось як гэта месца выглядае зараз.

Магчыма кропка здымкі (здымаў з аднаго ўзгорка, знаходзячыся на іншым) не самая лепшая, ну ды добра, затое я стаяў "на тым самым месцы".
А вось і фота з іншага ўзгорка ў бок ракі.

Прыпаркаваныя ля берага лодкі нагадваюць пра былыя часы, калі праз Тураў праходзіў адзін са шляхоў “з вараг у грэкі”. Дарэчы, Тураў з'яўляецца адным з найстаражытных гарадоў Беларусі (другі пасля Полацку) і быў упершыню згаданы ў Аповесці мінулых часоў у 980 годзе. Гэта наша гісторыя і адна з калысак нашай нацыі. Абавязкова прыеду сюды з сям'ёй.
Гарадзішча - гэта яшчэ не ўсё. Побач з ім знаходзіцца музей.

Пра музей крыху пазней, а пакуль, калі убраць мяне з кадра, відаць, што побач з музеем знаходзіцца помнік аднаму з нашых вялікіх суайчыннікаў - Кірыле Тураўскаму.

Вось ён грозна пазірае на сваіх нашчадкаў у прамянях восеньскага сонца.

Для тых, хто не ведае, гэта старажытнабеларускі пісьменнік, прапаведнік і царкоўны дзеяч, які лічыцца святым у праваслаўнай і грэка-каталіцкай царкве.

Аднак вернемся да музея. У сутнасці, будынак на фатаграфіі з'яўляецца ахоўнай абалонкай, пабудаванай вакол аднаго з самых буйных і старажытных манументальных збудаванняў старажытнай Русі.

Апроч рэштак сцен і падмурка ў музеі таксама прадстаўлены і розныя экспанаты.
Вось карта XI-XIII стагоддзяў.

Тут бачная частка Кіеўскага княства, а Кіеў - яго нязменная сталіца. Полацкае і Тураўскае княствы ў сваім росквіце. Бачны і Мінск (зваўся Менск), але тады гэта быў толькі раённы цэнтр, калі можна так сказаць. А дзе там Масква? Ды гэта наогул завуголле…
Вось статуэтка са старажытным турам.

А вось і сам Кірыла Тураўскі

А таксама яго прыпавесць

Вось пералік найстаражытнейшых гарадоў Тураўскай зямлі

У Брэсце і Пінску я ўжо быў, а Мазыр яшчэ трэба наведаць.
Калі я збіраўся пакінуць музей, то звярнуў сваю ўвагу на цікавую гульню святла і адлюстраванняў на каменных рэштках старажытнай царквы.

Гэта гульня прымусіла мяне спыніцца і задумацца пра тое, што часам розныя падзеі і нават уражанні, якія накладаюцца на шматгранныя аспекты нашага жыцця, могуць прывесці да цікавых і нечаканых вынікаў. Быць можа я пішу гэта ў свеце таго, што адбылося са мной далей у рамках маёй вандроўкі? Хто ведае…
Пасля музея я вырашыў ізноў прайсціся па старажытным гарадзішчы, дзе са мной адбыўся цікавы выпадак. Я шпацыраваў там і наштосьці спыніўся ў адным месцы, каб яшчэ раз акінуць поглядам наваколле. Ледзь я стаў там, як адчуў сябе нядобра, і гэтае адчуванне нарастала. Аднак варта мне было зрабіць пару крокаў у бок, як усё прайшло. Можа дзесьці тут раней знаходзілася месца, дзе людзей каралі смерцю, ці гэта было сігналам да таго, што не варта злоўжываць магчымасцю вось так вось бяскарна ўрывацца ў самае сэрца старажытных валадарстваў магутнага Тура.
Два разы мне казаць не трэба, таму я сеў на свайго іксёныша і накіраваўся да яшчэ адной мясцовай выбітнасці ў выглядзе каменных крыжоў, якія, як лічыцца, растуць з зямлі.

А наступны крыж усталяваны на месцы меркаванага пахавання Кірылы Тураўскага.

Далей я накіраваўся да драўлянай Усіхсвятскай цэрквы, якая была пабудавана ў 1810 годзе.

Я планаваў паставіць там свечкі за здароўе сваіх праваслаўных сяброў казакоў, аднак зрабіць гэтага не змог таму, што царква была зачынена. Аднак усё што ні робіцца - усё да лепшага. На той момант я гэтага не ведаў і са шкадаваннем пакідаў Тураў з мэтай знайсці сабе месца на начлег дзесьці ў яго ваколіцах.
На шляху ў мяне знаходзіўся лясны масіў, уезд у які быў упрыгожаны вось такім вось дрэвам.

Хоць я практычна ўсю вандроўку і начаваў у намёце ў лесе, але, тым не менш, я імкнуўся не спыняцца на ноч занадта ўжо далёка ад населеных пунктаў, а таксама імкнуўся спыняцца ў зоне мабільнага доступу ў Інтэрнэт (ну ці побач з мяжой такой зоны), каб маё месцазнаходжанне ў мэтах бяспекі заўсёды можна было вызначыць праз спецыяльны сэрвіс, а то ці мала, зверыны ў нас у лясах хапае, шукай мяне потым дзе хочаш (добра зараз пісаць пра гэта, калі вандроўка шчасна завяршылася).
Такім чынам, я пачаў паглыбляцца па дарозе ў лясны масіў. Пры гэтым варыянты майго выбару месца для начлегу абмяжоўваліся яшчэ і тым, што па правы бок ад мяне бесперапынна цягнуўся нейкі канал з вельмі рэдкімі пераездамі праз яго.

Шчаміцца напралом у лес не хацелася і, абраўшы найбольш перакрыты, як мне здавалася, з'езд па левы ад сябе бок, я бадзёра накіраваўся туды (фота знята наступнай раніцай).

Праз нейкі час я прыпаркаваў свайго іксёныша на краю багністага ўчастку і хацеў ужо ставіць тут свой намёт.

Але мне прыйшлося рэціравацца адгэтуль у сувязі з двума змешчанымі паблізу мурашнікамі і шматлікімі мурашкамі. Потым, ужо калі сцямнела, я вярнуўся сюды з кружкай кавы (хацелася напісаць кубачкам, але не, у наяўнасці ў мяне з сабой была ўсяго толькі металічная кружка) для таго, каб у нямой цішыні любавацца месяцам, які павольна ўзыходзіў над лесам.

А вось і месца для начлегу, дзе я атабарыўся (таксама, дарэчы, вельмі маляўнічае).

У тую ноч я вырашыў, нарэшце, зрабіць фота свайго вогнішча ў момант падрыхтоўкі на ім ежы.

Звычайна я рабіў для свайго кацялка канструкцыю з галінак, якую можна бачыць на фатаграфіях. Гэта вельмі зручна, кацялок ставіцца ўнутр, і вада ў ім закіпае вельмі хутка. Варта толькі адзначыць, што ў гэтым пэўным выпадку, каб не здымаць кацялок з адной вадой, я пакінуў яго там разам з супам, які, натуральна, пачаў выкіпаць. А так пасля закіпання вады я звычайна даставаў кацялок з такой вось кашулі і ставіў яго побач, тады суп проста працягваў варыцца і нічога нікуды не ўцякала. І не варта дзівіцца змене дня і ночы на маіх апошніх фатаграфіях. Проста свае месцы для начлегу я звычайна здымаў раніцай наступнага дня.
Варта таксама адзначыць, што, мабыць, гэта была самая страшная для мяне ноч. Па-першае, я забраўся досыць далёка ў лес, па-другое, у лесе было неяк незвычайна ціха і, па-трэцяе, ужо пачало ападаць лісце з дрэў. У папярэднія начлегі я неяк не звяртаў на гэта ўвагі, аднак у гэту ноч мае пачуцці, скажам так, абвастрыліся. Усё гэта было выклікана тым, што, калі я ўжо рыхтаваўся пайсці спаць у намёт, я пачуў удалечыні нейкія шорахі. Я замёр і прыслухаўся. Шоразхі то з'яўляліся, то знікалі, але кірунак, адкуль яны даносіліся, заставаўся нязменным. Таксама мне здавалася, што я чую гукі зламаных галінак. Пачакаўшы некаторы час і пераканаўшыся, што гэта не выпадковыя парывы ветра, я падышоў да свайго іксёныша, завёў яго і парыкаў маторам у начую цішыню. Пасля гэтага шорахі перасталі набліжацца і неўзабаве зніклі. Зараз мне здаецца, што гэта магла быць нейкая вавёрка ці нават птушка. Аднак уначы ў страха вочы лупатыя і лыжка здаецца лапатаю.
Пасля гэтага, улічваючы ўсё вышэйнапісанае, я яшчэ хвілін 15 не ішоў спаць і ўсё ўслухоўваўся ў гукі ночы. То тут, то там пачыналі здавацца звярыныя шорахы, якія на справе былі толькі гукамі лісця, якое падала і чаплялася за галінкі. Калі яны падалі блізка, гэта было добра чуваць. Толькі здавалася, што гэта нейкі далёкі гук, як быццам хтосьці прабіраецца скрозь кусты.
Я ўсё ж заснуў, але раніцай мяне чакала неспадзеўка, пра якую я раскажу ў апісанні свайго пятага дня вандравання. А зараз мне застаецца толькі паказаць фатаграфію, якая найлепшым чынам адлюстроўвае мае ўражанні ад чацвёртага дня сваёй вандроўкі.